Finansal piyasalar hakkında bilgi

Finansal piyasalar hakkında bilgi

Finansal piyasalar hakkında genel bilgiler

Finansal sistem ve finansal piyasalar

Sermaye piyasaları ve finansal kurumlar

Merhaba arkadaşlar. Bu konumuzda finansal piyasalar hakkında bilgileri size aktaracağım. Özellikle öğrenci arkadaşlar için çok yararlı bir konu olacağını düşünüyorum. Evet.. Başlayalım.

Bireyleri, işletmeleri, devletleri ve ülke ekonomilerini çok yakından etkileyen finansal piyasalar, finansal kurumlar, finansal araçlar ve bu piyasalara yön veren faizler bu konuda yer alacaktır.

Finansal sistemin ana bileşenlerinin birbirlerine yönelik konumlanışını finansal mimari açıklar. Finansal piyasalar sadece fon arz edenler ile fon talep edenlerden oluşmamaktadır. Finansal piyasalar denildiğinde genelde fon arz edenler ile fon talep edenler ilk akla gelir. Finansal sistemi şu unsurlar oluşturur;

* Tasarruf sahipleri (Fon arz edenler)

* Yatırımcılar (Fon talep edenler)

* Yatırım ve finansman araçları

* Yardımcı kuruluşlar

* Hukuki ve idari düzenlemeler

Finansal mimarinin ana fikri olan finansal sistem, finansal piyasalardan daha geniş bir kavramı ifade etmektedir.

Etkin piyasalarda finansal varlıkların fiyatı, piyasaya ulaşan tüm bilgileri yansıttığı sayılır. Piyasaya hızla gelen her bilgi, herkes tarafından ulaşılabilir. Piyasaya gelen yeni bilgiler ile menkul kıymetlerin piyasalarında değişiklikler olur. Etkinlik; hangi bilgilerin, hangi hızda, hangi doğrulukta geldiğini, fiyatların da hangi hız ve doğrulukta olduğunu oluşturmaktadır. Piyasanın etkinliği, doğru bilgilerin piyasalara yansıması sonucu artacaktır. 

Finansal piyasalarda en yaygın biçimde kullanılan finansman yöntemi borçlanmalardır. Borç bankalardan sağlanabileceği gibi, tasarruf sahiplerinden de sağlanabilir. Borçlanma araçlarının 2 temel özelliği vardır. Bu özellikler; 

* Belirginleşmiş bir vadesinin ve faizinin olmasıdır.

Borç alanlar ana parayı ve borç içindeki faizi ödemek zorundadır. Borçlanma amacına bağlı olarak borcun vadesi kısa ya da uzun olabilir. Devletin kısa sürede fon ihtiyacını karşılamada hazine bonoları kullanılır. İşletmeler ise kısa sürede fon ihtiyacını karşılamak için banka kredileri ve finansman bonolarına başvururlar.

Öz sermaye piyasasında; hisse senedine yatırım yapan yatırımcılar, kuruma ortak olmakta, kurumun karı ve varlıkları üzerinde hakka sahip olmaktadır. Hisse sahipleri, kuruma ortak oldukları için oy hakkı ve yönetici belirleme hakkına da sahiplerdir.

İşletmeler genellikle kısa sürede varlıklarını finanse etmede, kısa sürede harcamalarını karşılamada , para piyasalarında, orta ve uzun vadede varlıklarını finanse etmede sermaye piyasalarından faydalanırlar. 

Birincil piyasalar; İlk kez alıcılara satıldığı piyasalardır.Birincil piyasaya sahip olan işletmelerden; finansal varlıklara, ihraç eden kurumlara fon girişi olur.

İkincil piyasalar; Daha önce alınıp satılan finansal varlıkların tekrar işlem gördüğü piyasalardır.

Spot piyasalar; Ödemenin veya teslimatın hemen ya da iki iş gününde yapıldığı piyasalardır. Bu piyasalara nakit piyasa da denir. 

Vadeli piyasalar; Gelecekteki bir tarihte ödemelerin veya teslimatın yapıldığı, fiyatının ise bugünden belirlendiği piyasalardır.

Finansal piyasalar, organize olup olmamasına göre 2'ye ayrılır;

* Organize piyasalar

* Organize olmayan piyasalar

Organize piyasalarda; Yatırımcılar tarafından bilgilere erişim kolaydır. Maliyetler ise düşük olur. Organize piyasaları çok sayıda alıcı ve satıcı tercih eder. Çok sayıda alıcı ve satıcı olduğu için, tam rekabet ortam koşulları geçerli olur.

Organize olmayan piyasalarda; Finansal varlıkların fiyatları pazarlıkla oluşur. Organize olmayan piyasalarda genellikle işlem yapan tasarruf sahiplerinin kimlikleri bilinmez, aracı kurumlar da bilinmez. Organize olmamış piyasa, aldatılma oranı yüksektir. 

Finansal varlık ihraç eden birim açısından bir yükümlülüktür. Satın alan açısından ise bir varlıktır. 

Finansal varlık; Finansal piyasalara fon sunanların sundukları fon karşılığında fon talebine bulunanlardan aldıkları varlıklardır. Diğer bir adıyla finansal araçlardır.

Genellikle finansal varlıkları ve menkul kıymetleri eş anlamlı sayarlar. Ancak eş anlamlı değildir. 

Finansal piyasalarda, fon arz ve talebi doğrudan ya da dolaylı finansal aracılar ile karşılaşabilir. 

Dolaylı finansmanda; Finansal kurumlar arz edilen fonlar ile talepleri karşılar. Arz edenler ile talep edenler arasında bir bağlantı bulunmaz. Finansal sistemde, fonların el değiştirmesi genellikle finansal aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilir.

Doğrudan finansmanda; Fon arz edenler, fonların kime verileceğini tercih eder ve bilirler. Fon transferinde bir aracı kurum aracılık yapar. Bu finansal kurum, tasarrufları kendi hesabına kabul eder, karışılığında ise hisse senetleri, tahviller veya finansman bonoları talep eder. 

Finansal sistemden beklenen fonksiyonların en iyi şekilde işleyebilmesi için, düzenlemede ve denetlemede otoriterlere ihtiyaç vardır. Bu sistem, genelde güven unsuruna dayalıdır. Gözetim ve denetim mekanizması ne derece sağlıklı işlerse, kaynakların uygun alanlar ve uygun zamanda aktarılması da o derece kolaylıkla gerçekleşir. Türkiye'de finansal piyasaları düzenleyen ve denetleyen kurumlar şunlardır;

* Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası

* Hazine Müsteşarlığı

* Sermaye Piyasası Kurulu

* Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

* Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu

Faiz; Finansal sistemi ve piyasaları en çok etkiler. Piyasa faiz oranı, cari faiz oranı denildiğinde nominal faiz oranı ifade edilmektedir. Faiz oranının nasıl belirlendiği konusunda 2 teori vardır. Bunlar;

* Borç verilebilir fonlar teorisi

* Likitide tercih teorisi

Fon arz ve talep eden ekonomik birimlerin faize karşı esneklikleri farklılık gösterir. Faizler yükseldiğinde bireylerin ve işletmelerin, fon talebinde düşme yönünde daha esnek iken, devletlerin esnek değildir. Faizler yükselse bile devletin fon ve talebinde önemli bir değişiklik görülmez.